29 sep Welzijn van de weidekiekjes: Chicken Liberation Front
Boer Bram
Bram Bombeek (°1987) verliet vorig jaar het moeras van de Wetstraat voor de sappige weiden van de Wildebeek. Hij deed zijn verhaal in Het Laatste Nieuws, Het Nieuwsblad en De Morgen. In Ter Zake worstelde hij met zijn poort, bij Doorbraak en Landbouwleven vertelde hij meer over zijn filosofie.
Als atypische boerenzoon was hij meer geïnteresseerd in boeken dan tractoren, maar het verhaal van regeneratieve landbouwpioniers als Joël Salatin en Richard Perkins enthousiasmeerde hem om zelf de handen aan de spreekwoordelijke ploeg te slaan, want ploegen wil de alternatieve boer liever niet.
En toen zette Corona onze wereld op zijn kop. Crisissen creëren geen nieuwe trends, ze maken ze alleen groter. Nooit was de keuze voor sterke lokale economieën, beter voedsel en het herstel van onze boerennatuur evidenter.
Lees hieronder de blog van Boer Bram over dierenwelzijn in de kippenkweek. Nadat ongetwijfeld een goed menende dierenvriend de deuren van zijn mobiele kippenstallen heeft opengezet en de kippendraad heeft losgescheurd was er een goede gelegenheid om iets te schrijven.
Koning Kip
Ver zijn de kippen van Bram niet gaan vliegen. De moderne vleeskip is een biologisch wonder, maar geen wild dier dat zomaar een nieuw leven in de vrije natuur kan beginnen. Zoals ze rondwaggelen met hun komische dikke borsten – 75% van de waarde van de kip in het Westen zijn de filets – tendeert hun overlevingskans redelijk snel en onherroepelijk naar nul.
De intensieve pluimveeteelt is een recente uitvinding. “A chicken for every pot” was rond de jaren ’30 van de vorige eeuw een bekende campagneslogan van de Republikeinen. Kip op zondag was het symbool van de Amerikaanse welvaart.
Tot de tweede wereldoorlog draaide de landbouw om de koe, niet voor haar vlees of melk, maar voor haar fertiliteit. De kouters in Vlaanderen waren akkers omringd door weiland, waarbij de grazers voor de vruchtbaarheid op het veld moesten zorgen.
Toen de Vlamingen in de Middeleeuwen de landbouw innoveerden met hun drie- en vierslagstelsels, bestond 80% van ons dieet uit graan. Het zou decadent geweest zijn om graan te voederen aan de kip die ook een ‘granivoor’ is in plaats het zelf op te eten. De boerenwijsheid was dat 3 kippen de boer voeden en 6 kippen moeten gevoederd worden. Kippen moeten zelf hun restjes bij elkaar scharrelen.
Vandaag is er graan in overvloed en dat heeft de kip de koning van de intensieve veeteelt gemaakt. van de 309 miljoen dieren die jaarlijks in België geslacht worden (dat is een getal om terecht van te duizelen) maken kippen met 300 miljoen de overweldigende meerderheid uit. bron: infografiek In een doorsnee Vlaamse stal voor 40000 vleeskuikens wordt op 6 weken bijna 100ton levende kip gekweekt.
Genetische selectie met hybride eindkruisingen verdubbelde de groeisnelheid van de vleeskip in vergelijking met 50 jaar geleden. Vitamine-additieven in het voeder verschoven de productieve van relatief extensieve stallen naar industriële hallen zonder ramen en natuurlijk licht, wat de kosten enorm kon drukken.
De vraag naar het “gezondere” witte vlees van kip werd dan weer aangezwengeld door de ontwikkeling van de chicken nugget door McDonalds in de jaren tachtig. Ironisch genoeg bestaat de helft van de calorieën van de chicken nugget uit maïs-derivaten.
Bio-kip en uitloop
De gangbare vleeskippenhouderij is vooral in Vlaanderen verspreid, maar het klein miljoen bio-kippen dat geslacht wordt in België komt vooral uit Wallonië. Bio-kippen zijn meestal trager groeiende rassen waarvan er 6 per vierkante meter mogen gehouden worden en maximum 4800 per stal. Ze hebben ook toegang tot een uitloop van 4 vierkante meter per kip. De weidekiekjes van Boer Bram zijn dus de eerste vleeskippen in een commercieel systeem die de meeste mensen in de levende lijve zien, en daar komen terecht soms wel kritische vragen over vrije uitloop en of ze wel genoeg plaats hebben.
De mobiele hokken van de weidekiekjes meten 3 op 4 meter voor het het klassieke Salatin-ontwerp, en 3 op 6 voor de grotere metalen structuren. In de Salatin-hokken zitten 75 kippen, in de mobiele serres van Boer Bram zitten er een honderdtal. Net als bij de biologische kippen zijn er dus 6 kippen per vierkante meter. Volgens Europees onderzoek nemen de welzijnsproblemen fors toe vanaf 10 kippen per vierkante meter, of 25kg/m². In het gangbare systeem zitten 15 tot 19 kippen per vierkante meter samen of omgerekend een gewicht tussen de 33 en 42 kilo per vierkante meter.
Het verschil tussen een weidekip en een bio-kip is dat de weidekippen dagelijks naar een vers stuk gras verplaatst worden, terwijl een bio-kip het met haar uitloop moet doen. Het probleem daarmee is dat minder dan 10% van de bio-kippen ook echt van die uitloop gebruik maken. Een kip blijft een schuchter bosdier dat zich niet comfortabel voelt zonder beschutting. Dat wil zeggen dat een minder van de kippen ook echt de voordelen van extra beweging en natuurlijke scharrelgedrag genieten, terwijl het overgrote deel met de kwalen van de stationaire stal blijft zitten.
Volgens onderzoek van het ILVO heeft bijna de helft van de gangbare kippen last van een vorm van kreupelheid. In de biologische houderij is dat nog altijd één op vier. Bijna vier of vijf kippen hebben voetzoollaeses – een soort van brandwonde door vervuild strooisel – en tot 40% van de gangbaar gehouden kippen krijgt last van hakdermatitis. De weidekipjes die dagelijks naar nieuw gras gaan en van hun mest weg bewegen, kennen die problemen niet. Ook in een hittegolf zijn kippen beter af op de wei: want terwijl een kip tot 38° kan verdragen, is het hun natuurlijk gedrag om languit op de grond te gaan liggen om zo af te koelen. Dat kan uiteraard niet in strooisel dat al broeierig wordt. (Video van Britse wetenschappers die een kreupelheidsscore voor vleeskippen hebben ontwikkeld)
Een vleeskip is hoe dan ook geen groot atleet. In het gangbare systeem brengen ze meer dan 70% van hun leven zittend door. Bij een legkip is dat bijvoorbeeld maar 30%. Zeker als ze gegeten hebben, gaan kippen onherroepelijk in siësta-modus. De weidekipjes krijgen daarom geen constante toegang tot voeder, Boer Bram laat ze op hun honger zitten wat hun juist doet bewegen. Rond 8 uur ‘s morgens worden de koten verzet naar nieuw gras, en pas tussen 10 en 11 uur worden de kippen voor het eerst gevoederd. Dat garandeert dat ze eerst gras en insecten pikken. Net als de bio-kippen met uitloop, zijn de weidekipjes vooral ‘s morgens en ‘s avonds actief. De extra beweging vertaalt zich in een daling van de voederconversie van de Ross 308. In het gangbare systeem hebben de kippen 5 kilo voeder nodig om op 2,5 kilo levend gewicht te komen, op de weide hebben ze 10 kilo nodig om op 3,5 kilo levend gewicht te raken.
Een andere indicatie dat weidekiekjes echt gezonder zijn is het antibioticagebruik. In principe zijn de Ross-kuikens fragieler dan de traag groeiende rassen van de bio, maar bij Boer Bram kunnen ze wel al na 3 weken buiten terwijl ze in de bio pas na week vijf toegang krijgen tot de uitloop. Waar bij gangbare bedrijven ongeveer 10% van de cyclus antibiotica wordt toegediend, is dat bij de weidekip een overtuigende nul procent.
Scharrelen in het gras, vitamine D aanmaken met de zon, vrij van pootproblemen… kippen buiten houden heeft onnoemelijke voordelen, maar even belangrijk voor dierenwelzijn is niet doodgebeten worden door de vos. Daar was Boer Bram toen hij met weidekippen begon scepsis over; maar tot vandaag (hout vasthouden) heeft hij nog geen enkele kip verloren aan roofdieren! Mensen van wie de hele kippenstal werd doodgebeten spreken Boer Bram nochtans regelmatig aan in de Kouter. De vos kan makkelijk door de draad bijten of onder de randen van de stal graven als hij wil. Boer bram vermoed dan ook dat de bescherming voor de kippen vooral in de kracht van hun getal zit. Op één of andere manier is 100 kippen in een mobiel hok een voldoende dichte massa om een vos af te schrikken. Richard Perkins – de mentor van Boer Bram in de regeneratieve landbouw – past op zijn boerderij in Zweden een model met meer uitloop toe, maar dat komt pas echt tot zijn recht vanaf 1000 kippen per ronde – opnieuw: om een roofdier voldoende te kunnen intimideren – en daar zit Boer Bram nog lang niet aan.
Ethisch vlees
Voor iedere Vlaming die vegetariër wordt, staan er honderd Ghanezen klaar om onze kippen te kopen. De onherroepelijke logica van de globalisering is verdere intensivering voor steeds kleinere marges en een consument die steeds verder van zijn voedsel afdrijft. Dat de grootschaligheid en de bulkproductie een kilo kip goedkoper heeft gemaakt dan een liter bier moet ook boeren en fervente vleeseters aan het denken zetten!
Discussies op buikgevoel helpen ons zelden echt vooruit. Zonder referentiekader van feiten en cijfers wordt perfect al gauw de vijand van beter, en dat mag niet de bedoeling zijn. Weidekippen zijn niet alleen een superieur product qua smaak, maar zijn ook de oplossing voor concrete en reële welzijnsproblemen.
Kies jij al voor ethisch vlees? Waarom wel? Waarom niet? Wij horen het graag.
Nu vrijdag en zaterdag zijn er verse weidekippen te verkrijgen, het is dus de laatste kans om verse weidekiek te proberen tot eind mei volgend jaar.
– Hele kip: € 10/kg
– 2 x halve kip: € 12/kg
– Hele kip versneden: €12/kg
Reserveren kan telefonisch 0470/05.84.90 of per mail Eline@timetomeat.be
